Przylot do Bhutanu – Paro / Thimphu

Przylot do Paro, malowniczo położonego w dolinie otoczonej majestatycznymi Himalajami. Na lotnisku wita nas anglojęzyczny pilot-przewodnik, który będzie towarzyszył nam podczas całej podróży przez Bhutan – królestwo, gdzie duchowość splata się z codziennością.

Po formalnościach wjazdowych wyruszymy w kierunku stolicy Bhutanu – Thimphu, leżącego zaledwie 50 km od Paro. Trasa wiedzie malowniczymi dolinami, wzdłuż rzek Pachu i Wangchu, aż do miejsca ich połączenia w Chunzom.

Po drodze zatrzymamy się przy klasztorze Tachogang Lhakhang, zwanym „Świątynią Doskonałego Konia”. Został on wzniesiony przez legendarnego budowniczego żelaznych mostów – Thangtong Gyalpo, który właśnie tutaj, podczas medytacji, doznał wizji nakazującej mu zbudowanie świątyni. By się do niej dostać, trzeba przejść przez charakterystyczny most z żelaznych łańcuchów, zawieszony nad rzeką. Wewnątrz świątyni znajdują się unikalne posągi Buddy, które dopełniają duchowego klimatu tego miejsca.

Po dotarciu do Thimphu i zakwaterowaniu w hotelu, wyruszymy na wzgórze Kuensel Phodrang, znane jako Budda Point, gdzie wznosi się monumentalny, ponad 50-metrowy posąg Buddy wykonany z brązu i pozłacany. Wewnątrz rzeźby znajdują się kaplice, a z tarasu roztacza się zapierająca dech w piersiach panorama stolicy, otulonej zielonymi wzgórzami.

Na zakończenie dnia odwiedzimy Tashichho Dzong – buddyjską fortecę, która od XX wieku pełni funkcję letniej rezydencji bhutańskich władz świeckich i religijnych. Położona malowniczo nad rzeką, łączy w sobie monumentalność architektury z duchową atmosferą.

Powrót do hotelu. Czas wolny na odpoczynek po intensywnym dniu.
Nocleg w hotelu w Thimphu.

Thimphu / Punakha

Po śniadaniu ruszamy na dalsze odkrywanie Thimphu, stolicy Bhutanu, gdzie tradycja przeplata się z nowoczesnością.

Pierwszym przystankiem będzie National Memorial Chorten – imponująca stupa poświęcona pamięci trzeciego króla Bhutanu, H.M. Jigme Dorji Wangchucka, nazywanego „ojcem współczesnego Bhutanu”. To nie tylko miejsce duchowych praktyk, ale także symbol pokoju, harmonii i dobrobytu, które codziennie przyciąga zarówno lokalnych mieszkańców, jak i pielgrzymów.

Kolejnym punktem programu jest Rezerwat Motithang Takin – niewielki rezerwat przyrody, który stał się domem dla takina, narodowego zwierzęcia Bhutanu. Ten niezwykły ssak, przypominający połączenie antylopy z krową, występuje wyłącznie w Himalajach. Początkowo takiny żyły tu w mini zoo, jednak po jego zamknięciu nie chciały opuścić tego miejsca, co doprowadziło do utworzenia dla nich specjalnego rezerwatu.

Po spotkaniu z bhutańską fauną wyruszamy w drogę do Punakha i Wangdue, przemierzając malownicze serpentyny i doliny. Po drodze zatrzymamy się na słynnej Przełęczy Dochula, leżącej na wysokości 3100 m n.p.m. W pogodny dzień roztacza się stąd spektakularny widok na ośnieżone szczyty wschodnich Himalajów, a krajobraz uzupełnia 108 białych chortenów, które wzniesiono na wzgórzu z inicjatywy Królowej Matki Bhutanu, Ashi Dorji Wangmo Wangchuck.

Naszym głównym celem tego dnia jest Punakha Dzong – perła bhutańskiej architektury, wzniesiona w 1637 roku u zbiegu dwóch rzek: Mo Chhu i Po Chhu. Miejsce to zostało wyznaczone już 800 lat wcześniej przez legendarnego Guru Rinpocze. Dzhong, zniszczony na przestrzeni wieków przez pożary i trzęsienie ziemi, został pieczołowicie odrestaurowany przez IV Króla Jigme Singye Wangchucka i dziś uchodzi za jeden z najpiękniejszych klasztorów-fortec w kraju, będący symbolem zjednoczenia Bhutanu.

Po zwiedzaniu przejazd do hotelu, czas wolny na odpoczynek.
Nocleg w hotelu w Punakha.

Punakha / Gangtey

Po wczesnym śniadaniu ruszamy w dalszą podróż, kierując się w stronę Trongsa, przemierzając malowniczą Dolinę Wangdue Phodrang. Po drodze zatrzymamy się, by odwiedzić jeden z najbardziej niezwykłych klasztorów Bhutanu – Chimi Lhakhang, zwany również Świątynią Boskiego Szaleńca.

Klasztor ten został założony w 1499 roku przez Ngawang Choegyela, w miejscu, gdzie legendarny Lama Drukpa Kunley, znany jako „Boski Szaleniec”, pokonał demona, ujarzmiając go swoim „magicznym piorunem mądrości” i zamykając w skale pod chortenem. Lama Kunley słynął z niekonwencjonalnych metod nauczania buddyzmu – wykorzystywał humor, śpiew, a nawet kontrowersyjne zachowania o zabarwieniu erotycznym, wierząc, że w ten sposób szybciej dotrze do ludzkiej natury.

Dziś Chimi Lhakhang to miejsce pielgrzymek, szczególnie dla par starających się o potomstwo. Tradycja głosi, że kobiety proszące o błogosławieństwo są dotykane w głowę symbolicznym fallusem – atrybutem Boskiego Szaleńca, który stał się tu symbolem płodności i ochrony przed złymi duchami.

Po tej niezwykłej wizycie kontynuujemy podróż do Gangtey, leżącego w sercu majestatycznej Dolinie Phobjikha, na wysokości około 2900 m n.p.m. Dolina słynie jako zimowe schronienie dla rzadkich żurawi czarnoszyich, które co roku przylatują tu z tybetańskich wyżyn, by przezimować w łagodniejszym klimacie.

Odwiedzimy również klasztor Gangtey Goemba, założony w 1613 roku przez Peling Gyalse Rinpocze, wnuka wielkiego mistyka Pema Lingpy. Klasztor ten odgrywa ważną rolę w życiu duchowym regionu i jest jednym z głównych ośrodków szkoły Nyingmapa, najstarszej tradycji buddyzmu tybetańskiego.

Po zwiedzaniu przejazd do hotelu, czas wolny na odpoczynek w spokojnej, górskiej scenerii.
Nocleg w hotelu w Gangtey.

Gangtey / Chendebji / Bumthang

Po śniadaniu ruszamy w dalszą drogę przez górskie tereny Bhutanu, kierując się w stronę Chendebji, niewielkiej wioski, która skrywa jedną z najbardziej charakterystycznych stup w kraju – Chendebji Chorten. Ta okazała budowla wzorowana jest na słynnej Stupie Bodnath z Katmandu i pełni podobną rolę – została wzniesiona, by ujarzmić złe duchy zamieszkujące te tereny. Według legendy, fundatorem stupy był tybetański lama Shindę, który właśnie w tym miejscu miał pokonać demona zakłócającego spokój doliny.

Następnie kontynuujemy podróż do jednego z najbardziej majestatycznych zabytków Bhutanu – Trongsa Dzong, znanego również jako Cheokhor Rabdentse. Ta imponująca forteca z XVI wieku wznosi się dumnie na klifie, z którego roztacza się panoramiczny widok na wąwóz rzeki Mangde Chu. Dzong stanowił niegdyś kluczowy punkt kontrolny na szlaku handlowym łączącym wschodni i zachodni Bhutan, a jego labirynt korytarzy, dziedzińców i świątyń perfekcyjnie wkomponowano w ukształtowanie terenu. To miejsce emanuje potęgą i historią, będąc jednocześnie ważnym centrum administracyjnym i religijnym regionu.

Po zwiedzaniu przejazd do Bumthang, uważanego za duchowe serce Bhutanu, gdzie mnóstwo legend i świętych miejsc przeplata się z codziennym życiem mieszkańców. Po dotarciu na miejsce zakwaterowanie w hotelu. Czas wolny na odpoczynek w tej wyjątkowej scenerii.
Nocleg w hotelu w Bumthang.

Bumthang

Po śniadaniu rozpoczniemy eksplorację duchowego serca Bhutanu – regionu Bumthang, gdzie historia, religia i tradycja przenikają każdy skrawek krajobrazu. Naszą wizytę rozpoczniemy od Jakar Dzong, majestatycznej fortecy górującej nad wioską Jakar w Dolinie Chamkhar. Według lokalnej legendy podczas budowy dzonga pojawił się biały ptak, który usiadł na szczycie konstrukcji, uznany za symbol pomyślności. To wydarzenie zadecydowało o szczególnym znaczeniu tego miejsca dla całego regionu. Forteca, oprócz funkcji obronnej, pełniła też rolę centrum administracyjnego i religijnego doliny.

Następnie odwiedzimy Jambay Lhakhang, jedną z najstarszych i najbardziej czczonych świątyń w Bhutanie, zbudowaną w VII wieku przez króla Tybetu Srongtsena Gampo. Świątynia ta była jednym z 108 miejsc sakralnych wyznaczonych do budowy na całym obszarze himalajskim, aby ujarzmić demony blokujące rozwój buddyzmu. Guru Rinpocze, uznawany za tego, który sprowadził buddyzm do Bhutanu, pobłogosławił to miejsce podczas jednej ze swoich wizyt. Legenda głosi, że pod świątynią znajduje się ukryte jezioro, w którym Guru szukał schronienia w czasach niepokojów.

Z Jambay Lhakhang udamy się na krótki, malowniczy spacer (ok. 30 minut) do Kurjey Lhakhang, kompleksu świątyń, gdzie według wierzeń znajduje się odcisk ciała Guru Rinpocze odciśnięty w skale – święte miejsce, które przyciąga pielgrzymów z całego Bhutanu.

Wieczorem odwiedzimy Namkhe Nyingpo Goemba, stosunkowo młody klasztor założony w 1970 roku, który jest domem dla około 300 mnichów praktykujących buddyzm Nyingmapa – najstarszą szkołę buddyzmu tybetańskiego. Będzie to doskonała okazja, by przyjrzeć się z bliska życiu duchownych, spotkać się z nimi i lepiej zrozumieć zasady, którymi kierują się w codziennym życiu.

Powrót do hotelu. Czas wolny na odpoczynek.
Nocleg w hotelu w Bumthang.

Bumthang / Mongar

Po śniadaniu wyruszymy w całodniową podróż ku wschodnim rubieżom Bhutanu, do miasta Mongar. Przed nami około 7-8 godzin jazdy, ale ta trasa to prawdziwa uczta dla zmysłów – malownicze widoki, wąwozy, przełęcze i gęste lasy rododendronowe tworzą krajobraz niczym z pocztówki.

Po drodze zatrzymamy się w Ura, urokliwej górskiej wiosce, gdzie odwiedzimy lokalny klasztor. Choć jego historia sięga dawnych czasów, obecny budynek powstał w 1986 roku na miejscu starszej, niezachowanej świątyni. To doskonałe miejsce na chwilę oddechu i spojrzenie na życie w jednej z najwyżej położonych osad Bhutanu.

Nasza droga poprowadzi dalej przez Przełęcz Thrumshing La (znaną również jako Donga Pass), drugą najwyższą przełęcz w kraju, leżącą na wysokości 3780 m n.p.m.. W pogodny dzień otworzy się przed nami panorama wschodnich Himalajów. To także teren zamieszkały przez rzadkie gatunki dzikiej przyrody – z odrobiną szczęścia dostrzeżemy pandę czerwoną, barwnego olśniaka himalajskiego, kuropatnika czy kiśćca nepalskiego.

Po drodze, wśród wzgórz, ukażą się ruiny Zhonger Dzong, dawnej twierdzy pamiętającej XVIII wiek, dziś malowniczo wtopione w krajobraz.

Zatrzymamy się również w Gyelposhing, gdzie, jeśli czas pozwoli, odwiedzimy królewski ogród kwiatowy, znany z wystaw prezentujących bogactwo lokalnej flory.

Wieczorem dotrzemy do Mongar – miasta będącego bramą do wschodniego Bhutanu. Po zakwaterowaniu w hotelu czas wolny na odpoczynek po dniu pełnym wrażeń.

Nocleg w hotelu w Mongar.

Mongar / Lhuntse (Lhuentse) – Wioska Khoma / Mongar

Po śniadaniu wyruszymy w podróż do Takila, gdzie znajduje się imponujący posąg Guru Padmasambhavy – buddyjskiego mistrza, który według legendy sprowadził buddyzm do Bhutanu. Ten ponad 45-metrowy pomnik, otoczony przez osiem dużych i 108 małych stup (chortenów), został konsekrowany w 2015 roku i już dziś uznawany jest za jedno z najważniejszych miejsc pielgrzymkowych w kraju. Otoczony klasztorami i domami zamieszkanymi przez mnichów, mniszki i osoby starsze, Takila emanuje spokojem i duchową atmosferą.

Następnie udamy się w głąb prowincji Lhuentse, jednego z najbardziej odizolowanych i niedostępnych zakątków Bhutanu. Miejsce to słynie z ręcznie tkanych tekstyliów, które uważane są za najpiękniejsze w całym kraju. Szczególnym uznaniem cieszy się materiał Kushuthara, bogato zdobiony i noszony podczas najważniejszych uroczystości.

Odwiedzimy wioskę Khoma – serce bhutańskiej tradycji tkackiej, gdzie spotkamy się z lokalnymi rzemieślnikami. Z bliska przyjrzymy się procesowi tworzenia misternych tkanin i poznamy sekrety tej przekazywanej z pokolenia na pokolenie sztuki.

W trakcie dnia odwiedzimy również inne ważne miejsca regionu:

• Pomnik Guru Nangsa Zelnena, będący symbolem lokalnej duchowości,
• Dungkar Nagtshang – rodowy dom dynastii Wangchuck, z której wywodzi się rodzina królewska,
• Lhuntse Dzong, związany z historią dynastii i jedną z najstarszych warowni w regionie,
• XVII-wieczny klasztor Jangchubling,
• Wioskę Kilung Lhakhang, z której rozciąga się zapierający dech w piersiach widok na rzekę Kurichu i okoliczne doliny.

To wyjątkowy dzień pełen spotkań z ludźmi, którzy wciąż żyją zgodnie z rytmem natury i tradycją.

Popołudniu powrót do Mongar. Czas wolny na odpoczynek. Nocleg w hotelu w Mongar.

Trashigang / Tashi Yangtse – Chorten Kora / Trashigang

Po wczesnym śniadaniu wyruszymy w całodniową podróż do Tashi Yangtse, malowniczo położonego nad rzeką Kholongchu. To jedno z najbardziej odległych miejsc wschodniego Bhutanu, znane z bogatej kultury i duchowej atmosfery.

Najważniejszym punktem dnia będzie wizyta przy słynnej Chorten Kora – jednej z najbardziej rozpoznawalnych stup w tej części kraju. Zbudowana w XVIII wieku, zachwyca swoją formą i unikalnym charakterem. Chorten Kora została wzniesiona na wzór słynnej stupy Boudhanath z Nepalu. Według lokalnej legendy, Lama Ngawang Loday, zafascynowany nepalską architekturą, podczas pielgrzymki przywiózł model tej stupy wyrzeźbiony… w rzodkiewce! Niestety, podczas długiej podróży przez Himalaje warzywo skurczyło się, dlatego bhutańska stupa nie jest idealnym odwzorowaniem swojego nepalskiego pierwowzoru, co dodaje jej jeszcze więcej uroku i wyjątkowości.

Po spacerze wokół Chorten Kora odwiedzimy również świątynię Gomphu Kora, ukrytą wśród wzgórz. Nazwa tego miejsca ma głębokie znaczenie: „Gomphu” oznacza „jaskinię medytacji”, a „Kora” – „okrążanie”. To właśnie tutaj, w naturalnej jaskini, medytował Guru Padmasambhava, pozostawiając ślad swojej duchowej obecności. Świątynia przyciąga wiernych z całego wschodniego Bhutanu, zwłaszcza podczas corocznego festiwalu, gdy ubrani w tradycyjne stroje pielgrzymi okrążają święte miejsce, oddając się modlitwie i medytacji.

Wieczorem powrót do Trashigang, gdzie czeka nas chwila relaksu po intensywnym dniu.

Nocleg w hotelu w Trashigang.

Trashigang / Paro

Po wczesnym śniadaniu transfer na lotnisko i wylot do Paro. Po przylocie zakwaterowanie w hotelu, a następnie wyruszymy na zwiedzanie jednego z najbardziej rozpoznawalnych symboli Bhutanu – majestatycznej fortecy Rinpung Dzong.

Rinpung Dzong, znany jako „Twierdza klejnotów”, to prawdziwa perła bhutańskiej architektury obronnej i sakralnej. Budowla góruje nad Doliną Paro i od wieków pełni zarówno funkcję klasztoru, jak i administracyjnego centrum regionu. Do dzongu prowadzi malowniczy, drewniany most Nemi Zam, kryty tradycyjnym gontem – to jeden z najstarszych mostów w Bhutanie, który do dziś zachował swój historyczny charakter.

Wiosną, w murach Rinpung Dzong, odbywa się słynny festiwal Tshechu, podczas którego dziedziniec fortecy ożywa dzięki barwnym tańcom masek i rytuałom religijnym. To wydarzenie przyciąga wiernych oraz podróżników z całego świata, pragnących doświadczyć duchowej atmosfery Bhutanu. Sceneria tej fortecy została również wykorzystana przez Bernarda Bertolucciego w filmie „Mały Budda”, co jeszcze bardziej podkreśla jej wyjątkowy charakter.

Wieczorem odwiedzimy lokalny targ w Paro, gdzie będzie można zapoznać się z wyrobami bhutańskiego rzemiosła, spróbować regionalnych przysmaków i zakupić unikalne pamiątki.

Powrót do hotelu. Czas wolny na odpoczynek.

Nocleg w hotelu w Paro.

Paro – Wędrówka do Tygrysiego Gniazda (Taktsang)

Po wczesnym śniadaniu wyruszymy w niezapomnianą wędrówkę do jednego z najbardziej spektakularnych miejsc w Bhutanie – klasztoru Taktsang, znanego szerzej jako Tygrysie Gniazdo. To będzie kulminacyjny punkt naszej podróży, zapadający w pamięć na długie lata.

Ten ikoniczny klasztor, przyklejony do pionowej ściany skalnej, wznosi się majestatycznie około 900 metrów nad dnem doliny Paro. Część budowli została wykuta bezpośrednio w skale, reszta harmonijnie dobudowana, tworząc imponującą całość zawieszoną nad przepaścią.

Szlak do klasztoru prowadzi przez pachnący las sosnowy, w którym porozwieszane są modlitewne flagi oraz kapliczki i młynki modlitewne obracające się na wietrze. Podejście jest dość strome i wymagające, ale każdy krok wynagradza nam otwierająca się z każdą chwilą panorama. Do punktu widokowego, z którego zobaczymy klasztor przytulony do urwiska, dotrzemy w około półtorej godziny. Tu będzie czas na oddech i filiżankę herbaty w pobliskiej kafeterii, z której roztacza się niesamowity widok na Tygrysie Gniazdo.

Po krótkim odpoczynku wyruszymy w dalszą drogę, by dotrzeć do samego klasztoru – kolejne półtorej godziny wspinaczki w górę. Klasztor Taktsang (2950 m n.p.m.) to jedno z najświętszych miejsc w Bhutanie i ważny cel pielgrzymek buddyjskich. Według legendy, w VIII wieku Guru Rinpocze – ten, który sprowadził buddyzm do Bhutanu – przyleciał tu na grzbiecie tygrysicy, by pokonać lokalnego demona, a następnie medytował w jednej z jaskiń przez trzy miesiące.

Pierwsze budowle klasztoru powstały w XVII wieku, jednak największym skarbem miejsca pozostaje święta jaskinia medytacji Guru Rinpocze. Pomimo poważnego pożaru w 1998 roku, który zniszczył część zabudowań, kompleks został wiernie odrestaurowany i dziś zachwyca swoją surową duchowością oraz spektakularnym położeniem.

Po zwiedzaniu wędrówka powrotna do doliny, a następnie odwiedzimy kolejne wyjątkowe miejsce – Kyichu Lhakhang, jedną z najstarszych świątyń w Bhutanie. Zbudowana w VII wieku, jest jedną z 108 świątyń wzniesionych w intencji ujarzmienia demona, który blokował rozprzestrzenianie się buddyzmu w Himalajach. W świątyni przechowywany jest cenny posąg Jowo Siakjamuniego, uważany za jeden z najstarszych buddyjskich artefaktów w kraju.

Na zakończenie dnia powrót do hotelu. Czas wolny na odpoczynek.

Nocleg w hotelu w Paro.